HIZLI İSİMLENDİRME NEDİR? - İşlemleme hızının göstergelerinden biridir.
- İsim ve sesbilgisinin uzun süreli bellekten çekilme hızıdır.
- Tekrarlayıcı ve sıralı olarak sunulan, sayılar, harfler, renkler ve nesneler gibi tanıdık sembolleri mümkün olduğunca hızlı bir şekilde isimlendirmeyi gerektiren bir görev ile değerlendirilir.
- Dikkat, algı, bellek, bilgi işlemleme, anlamlandırma, dil ve motor süreçlerin eş zamanlı olarak kullanımını gerektiren bir görev içermektedir.
- Hızlı otomatik isimlendirme veya sesbilgisel/fonolojik isimlendirme olarak da adlandırılabilmektedir.
HIZLI İSİMLENDİRME NEDEN ÖNEMLİDİR?
- Okuma, yazma ve matematik gibi temel becerilerde akıcılık kazanılmasını sağlayan temel beceridir.
- Görsel uyaranların sözel dile dönüştürülmesini içerdiği için okuma ile aynı bilişsel altyapıyı paylaşır.
- Özellikle öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların okumada akıcılık geliştirememe problemlerinin temelinde hızlı isimlendirmede yaşadıkları güçlükler yatar.
- Okul öncesi dönemde çocukların hızlı isimlendirme performansları okul yıllarındaki okuma başarısının en önemli yordayıcılarından biridir.
- Bu nedenle öğrenme güçlüğünü (disleksi, disgrafi ve diskalkuli) tanılamada ve öğrenme güçlüğü açısından risk grubunda olan çocukların erken dönemde belirlenmesinde yaygın olarak kullanılır.
HIZLI İSİMLENDİRME TESTİ (HİT) NEDİR?
HİT 60-125 ay arasındaki çocukların hızlı isimlendirme performanslarını değerlendirmek için geliştirilmiş geçerli, güvenilir ve standardize bir değerlendirme aracıdır. Dört alt testten oluşmaktadır:
- Nesne İsimlendirme
- Renk İsimlendirme
- Harf İsimlendirme
- Rakam İsimlendirme
Her bir alt testte çocukların aşina olduğu 5’er madde tekrarlayan bir şekilde ve karışık bir sırada sunulmaktadır.
Her bir alt testteki toplam isimlendirme süresi performans puanı olarak belirlenmektedir.
Toplam 860 çocuk ile yürütülen geçerlik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında;
HİT’in kapsam geçerliği, yapı geçerliği, sınıf düzeylerine göre ayırıcılık geçerliği ve test- tekrar- test güvenirliği incelemiştir.
Norm çalışmaları kapsamında ise;
60-125 ay arasındaki çocuklarda 6 aylık yaş dilimlerinde performans normları ve çok düşük, düşük, orta, yüksek ve çok yüksek düzey performans için kesme aralıkları oluşturulmuştur.
HİT NE AMAÇLA KULLANILIR?
- Disleksi, disgrafi ve diskalkuli yaşayan çocukların doğru tanılanmasında
- Dil ve konuşma bozuklukları ile DEHB olan çocukların tanılanmasında
- Yaşanan veya yaşanacak okuma güçlüklerinin türünün ve düzeyinin/şiddetinin belirlenmesinde
- Tüm özel gereksinimli ve tipik gelişim gösteren çocuklarda okuma başarısının yordanmasında
- Müdahale gereksinimlerinin belirlenmesinde kullanılabilmektedir.
Hızlı isimlendirme (Hİ) becerileri öğrenme güçlüklerinin tanılanması ve öğrenme güçlükleri açısından risk grubunda olanların erken dönemde belirlenmesi amacıyla yapılan değerlendirmelerin bir bileşenidir. Nedenleri:
- Hİ sonraki öğrenme güçlüklerinin çok güçlü yordayıcısıdır. Taramalarda kullanılarak sonradan öğrenme güçlüğü yaşaması olası risk grubu çocuklar erken dönemde belirlenebilir.
- Hİ öğrenme güçlüklerinin tanılama sürecinin geçerliğini artırır. Diğer nedenlerle ortaya çıkan güçlüklerin elimine edilmesini sağlar.
- Hİ çocukların müdahalelere ne kadar yanıt vereceklerinin çok güçlü bir yordayıcısıdır. Çocukların Hİ becerilerinde güçlükleri varsa daha yoğun müdahalelere ihtiyaçları olacaktır. Bu açıdan, müdahale planlanmasına katkıda bulunur.
- Halihazırda müdahale sunulan çocukların neden müdahaleden yararlanamadıklarını açıklayabilir. Hİ becerilerinde güçlükleri varsa, müdahalenin yoğunluğunun artırılması gerektiği düşünülebilir ve müdahalenin etkisiz ve yetersiz uygulanması gibi diğer olumsuz faktörlerin dışlanmasına yardımcı olur.
HİT UYGULAYICI EĞİTİMİ NASIL YÜRÜTÜLÜR?
Uygulayıcı eğitimi kapsamında katılımcılara 2.5 saat süren bir eğitim verilmektedir. Eğitimin ilk bölümünde hızlı isimlendirmenin ne olduğu, önemi ve diğer gelişim alanları ve akademik beceriler ile ilişkisi hakkında bilgiler sunulurken, ikinci bölümde testin içeriği ve uygulama süreci tanıtılarak uygulamasını içeren bir video gösterilmektedir. Üçüncü bölümde ise puanlanması, sonuçların yorumlanması ve raporlaştırılması süreçleri ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
EĞİTİME KİMLER KATILABİLİR?
- Özel Eğitim Öğretmenleri
- Sınıf Öğretmenleri
- Okul Öncesi Öğretmenleri
- Çocuk Gelişimi Uzmanları
- Psikologlar
- Psikolojik Danışmanlar
- Dil ve Konuşma Terapistleri
- Odyologlar
- Türkçe Öğretmenleri
- Konuyla ilgili Çalışmalar Yürüten Lisansüstü Öğrenciler ve Araştırmacılar
- Yukarıda Sıralanan Alanlardaki Lisans Son Sınıf Öğrencileri
EĞİTİM KİM TARAFINDAN VERİLİR?
Prof. Dr. Cevriye Ergül